เมื่อทีมศัลยแพทย์สุดเจ๋งจากสกอตแลนด์และสหรัฐฯ เพิ่งสร้างประวัติศาสตร์ด้วยการบังคับหุ่นยนต์จากระยะไกล เพื่อผ่าตัด “ดึงลิ่มเลือดอุดตันในสมอง” (Thrombectomy) จากโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ได้สำเร็จ ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นครั้งแรกในโลก
ใช้หุ่นยนต์บังคับทางไกล ทำได้สำเร็จเป็นครั้งแรกของโลก !
ต้องบอกก่อนว่าการทดลองครั้งนี้ ไม่ได้เป็นการผ่าตัดกับคนที่ยังมีชีวิต แต่เป็นการผ่าตัดกับร่างอาจารย์ใหญ่ ที่มีการบริจากเพื่องานวิจัย แต่นี่ก็ถือเป็นก้าวที่ยิ่งใหญ่มาก ๆ ที่จะเปลี่ยนอนาคตการรักษาผู้ป่วยหลอดเลือดสมองไปเลย
ปฏิบัติการผ่าตัด ข้ามแอตแลนติก 6,400 กม.
การทดลองครั้งสำคัญนี้เกิดขึ้นเมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา โดยแบ่งเป็น 2 สเต็ป
คือ “ทดสอบใกล้ ๆ” ก่อน ศาสตราจารย์ ไอริส กรุนวัลด์ (Prof. Iris Grunwald) จากมหาวิทยาลัยดันดี (สกอตแลนด์) ลองบังคับหุ่นยนต์ผ่าตัดร่างอาจารย์ใหญ่ จากคนละห้องในโรงพยาบาล เพื่อให้แน่ใจว่าระบบทำงานได้จริง
จากนั้นปฏิบัติการข้ามทวีป ก็ถูกเริ่มต้นขึ้นโดย ดร.ริคาร์โด ฮาเนล (Dr. Ricardo Hanel) ศัลยแพทย์ระบบประสาทจากแจ็กสันวิลล์ ฟลอริดา (สหรัฐฯ) ก็เข้ามาบังคับหุ่นยนต์ตัวเดียวกันข้ามมหาสมุทรแอตแลนติกไกลกว่า 6,400 กิโลเมตร เพื่อผ่าตัดร่างอาจารย์ใหญ่ที่อยู่ในเมืองดันดี ประเทศสกอตแลนด์
ดร.ฮาเนล บอกว่า “มันน่าทึ่งมากที่ผ่าตัดจากอเมริกาไปสกอตแลนด์ โดยสัญญาณหน่วง (Lag) แค่ 120 มิลลิวินาที หรือแค่เรากะพริบตาเดียวเอง”
ทำไมเทคโนโลยีนี้ถึงจะเข้ามาพลิกการรักษา ?
ปกติเวลาคนเป็นโรคหลอดเลือดสมอง ประเถทเส้นเลือดอุดตัน การรักษาที่ดีที่สุดคือการผ่าตัดดึงลิ่มเลือดออก แต่ปัญหามันมี 2 ข้อใหญ่ๆ คือ
- แพทย์เชี่ยวชาญมีน้อย : ทั่วโลกมีแพทย์ที่ทำหัตถการนี้ได้ไม่เพียงพอ
- ระยะทางเป็นอุปสรรค : ผู้ป่วยที่อยู่ไกลโรงพยาบาลใหญ่ (เช่น ในสกอตแลนด์มีแค่ 3 เมืองที่ทำได้) ต้องเสียเวลาเดินทางนานมาก
ศาสตราจารย์กรุนวัลด์ (Prof. Grunwald) เน้นย้ำว่า “เวลาในการรักษาส่งผลมาก” (The treatment is very time sensitive) ทุกๆ 6 นาทีที่รักษาช้า ประสิทธิภาพในการรักษาก็จะลดลง 1% เทคโนโลยีนี้จะทำให้ ที่อยู่ของคนไข้ไม่ใช่อุปสรรคอีกต่อไป ช่วยรักษาเวลาอันมีค่าที่สมองของคนไข้กำลังจะตายไป”
ด้านข้อมูลก็ชัดเจนว่า ปีที่แล้วในสกอตแลนด์ มีผู้ป่วยหลอดเลือดสมองอุดตัน 9,625 คน แต่มีคนได้ผ่าตัดจริง ๆ แค่ 212 คน (หรือ 2.2%) เท่านั้น ส่วนอีก 1,045 จะเป็นการกินยาละลายลิ่มเลือดเท่านั้น
แล้วหุ่นยนต์ตัวนี้มันทำงานยังไง ?
เทคโนโลยีนี้เป็นของบริษัท Sentante จากลิทัวเนีย หลักการง่าย ๆ คือ
- ผู้ป่วยไปที่โรงพยาบาลท้องถิ่น (โรงพยาบาลไหนก็ได้)
- แพทย์ที่นั่นแค่ติดตั้งเครื่องมือ (เช่น สายสวน) เข้ากับแขนกลของหุ่นยนต์
- แพทย์ “ผู้เชี่ยวชาญ” (Specialist) ที่อยู่อีกเมือง หรือแม้กระทั่งที่บ้าน ก็ล็อกอินเข้าระบบเพื่อควบคุมหุ่น
- พอผู้เชี่ยวชาญขยับมือบังคับ หุ่นยนต์ที่อยู่กับคนไข้ก็จะขยับตามเป๊ะ ๆ เพื่อผ่าตัดและดึงลิ่มเลือดออกมา
โครงการนี้ยังมีบริษัทยักษ์ใหญ่อย่าง Nvidia และ Ericsson มาช่วยดูแลเรื่องการเชื่อมต่อสัญญาณให้เร็วและเสถียรด้วย
จูเลียต บูเวอรี (Juliet Bouverie) ผู้บริหารของ Stroke Association (มูลนิธิโรคหลอดเลือดสมอง) บอกว่า “นี่คือนวัตกรรมที่น่าทึ่ง” และจะมาช่วย “ลดความเหลื่อมล้ำ” ในการรักษาที่มีอยู่ทั่วสหราชอาณาจักร
จะเริ่มทดลองในคนไข้จริงในปีหน้านี้
ก้าวต่อไปของการรักษานี้ก็เป็นเรื่องที่ท้าทายพอสมควร โดยจะเป็นการทดสอบในร่างมนุษย์จริง ๆ ซึ่งก่อนนี้เคยทำแค่ในหุ่นจำลองหรือสัตว์ ทีมวิจัยจึงหวังว่า จะได้เริ่มทดลองใน “คนไข้จริง” ภายในปี 2026 นี้ อย่างไรก็ตามต้องรออัปเดตกันต่อไปครับว่า ผลการวิจัยจะสำเร็จหรือไม่