สงสัยกันไหมเวลาที่ดูหนังฮอลลีวูด ทำไมตำรวจบางเรื่องก็เป็น Police บางเรื่องก็เป็น Sheriff แถมบทพากย์หรือคำบรรยายก็แปลว่า ‘นายอำเภอ’ อีกด้วย เอ๊ะ! เป็นตำรวจแล้วทำไมถึงเรียกว่า นายอำเภอ ล่ะ แล้ว Police กับ Sheriff มีบทบาทหน้าที่ต่างกันไหมอย่างไร มาครับ บทความนี้จะสรุปให้หายข้องใจ
สหรัฐอเมริกาเป็นประเทศใหญ่ แบ่งออกเป็น 50 รัฐ แต่ละรัฐก็มีกฏหมายปลีกย่อยต่างกันไปเล็กน้อย เมื่อมีพื้นที่มาก มีประชากรเยอะ ผู้ดูแลพิทักษ์กฏหมายก็เลยต้องเยอะตามไปด้วย สำหรับใครที่ดูหนังฮอลลีวูดบ่อย ๆ ก็จะเห็นเหล่าผู้พิทักษ์กฏหมายเหล่านี้โผล่มาในหนังกันมากมายหลายหน่วยงาน มีทั้ง CIA, FBI, DEA, US Marshall และที่เห็นกันบ่อยสุด ๆ ก็คือ Police กับ Sheriff นี่ล่ะ ที่มีบทบาทแทบทุกเรื่องเลยก็ว่าได้ ฉะนั้นบทความนี้จะขออธิบายลงลึกเฉพาะ Sheriff หรือ นายอำเภอ กันถ้าอธิบายหมดทุกหน่วยงาน น่าจะยาวเป็น 10 หน้า
Shiriff เป็นตำแหน่งหน้าที่ที่ถือกำเนิดในอังกฤษมาหลายร้อยปีแล้ว เป็นคำที่เพี้ยนมาจากคำว่า “shire reeve” ซึ่งเป็นภาษาอังกฤษโบราณ ที่ผสม 2 คำเข้าด้วยกันคือ Shire หมายถึง สิ่งหรือบุคคลที่อยู่คู่กับเมือง Rieve แปลว่า หัวหน้าผู้บังคับใช้กฎหมายของท้องที่
พออังกฤษเริ่มออกล่าอาณานิคมไปมีบทบาทการปกครองในแต่ละประเทศที่ตัวเองไปยึดครองก็เลยเอากฏหมายของตัวเองไปบังคับใช้ที่นั่น ทำให้หลาย ๆ ประเทศที่เป็นอาณานิคมของอังกฤษอย่าง สก็อตแลนด์, ไอร์แลนด์, แคนาดา, ออสเตรเลีย, อินเดีย และสหรัฐอเมริกา ก็เลยมีตำแหน่ง Sheriff ไปด้วย ซึ่งนานวันเข้าบทบาท อำนาจ หน้าที่ของ Sheriff ของแต่ละประเทศก็เลยมีการปรับเปลี่ยนต่างกันไป โดยเฉพาะสหรัฐฯ นั้น Sheriff ในแต่ละรัฐก็ยังมีบทบาท อำนาจ หน้าที่ แตกต่างกันไปด้วย
ก่อนที่จะทำความเข้าใจเรื่องบทบาทหน้าที่ของ Sheriff หรือ นายอำเภอ นั้น ต้องทำความเข้าใจพื้นฐานเรื่องระดับเขตการปกครองของสหรัฐฯ เสียก่อนนะ ประเทศสหรัฐอเมริกาแบ่งออกเป็น 50 รัฐ เรียกว่า States แต่ละรัฐนั้นมีพื้นที่ใหญ่มาก จึงแบ่งพื้นที่การปกครองย่อยออกเป็น เมืองหลวง (City) ให้ตำรวจดูแลรับผิดชอบ และ มณฑล หรือ เขตการปกครองย่อย (County) ตรงนี้ล่ะที่เป็นพื้นที่รับผิดชอบของ นายอำเภอ และแต่ละมณฑล ก็ยังแบ่งย่อยออกเป็น District หรือ Town อีกแล้วแต่ว่าแต่ละพื้นที่จะเรียกกันว่าอย่างไร ซึ่งก็ยังคงอยู่ในอาณาเขตความรับผิดชอบของนายอำเภอเช่นกัน
ไม่ใช่แค่ว่าคนไทยเราที่ดูหนังแล้วสงสัยกันว่า Sheriff กับ Police ต่างกันอย่างไรเลย แม้แต่คนในอเมริกาหรือนานาประเทศต่างก็ตั้งคำถามนี้ในหลาย ๆ เว็บไซต์เช่นกัน ก็มีผู้รู้ออกมาอธิบายกันมากมาย ผู้เขียนเลือกเอาคำอธิบายจากเว็บไซต์ยอดฮิตอย่าง quora.com มาเล่าต่อในทีนี้แล้วกัน เพราะคนที่มาตอบนี่ดูน่าเชื่อถือสุดแล้ว เพราะเขาคือ deputy Sheriff หรือ ผู้ช่วยนายอำเภอ ตัวจริงเสียงจริง นามว่า โธมัส แฟรงคลิน คาร์เตอร์ (Thomas Franklin Carter) แล้วทำหน้าที่นี้มากว่า 20 ปีแล้วด้วย
“ไฮ ผมเป็นผู้ช่วยนายอำเภอครับ ผมจะตอบคำถามแบบสรุปสั้น ๆ ให้นะครับ
โดยพื้นฐานแล้ว หน้าที่ความรับผิดชอบของ ตำรวจ นั้นเหมือนกันหมด ไม่ว่าจะอยู่รัฐไหนในสหรัฐอเมริกา แต่ Sheriff นั้นต่างกัน ถ้ารัฐทางตอนเหนือนั้น นายอำเภอ จะมีหน้าที่แค่ดูแลคุกในพื้นที่มณฑลนั้น ๆ และออกหนังสือรับรอง ใบอนุญาตต่าง ๆ ไปจนถึงเรื่องระเบียบพินัยกรรมและช่วยพิจารณาคดีความทางแพ่ง
ส่วนนายอำเภอทางรัฐตอนใต้นั้นจะมีบทบาทสำคัญและมีอำนาจมากกว่า ผมเคยทำงานกับนายอำเภอมาประมาณ 8 ปีได้ ผมบอกคุณได้เลยว่า เขามีสิทธิ์และอำนาจสั่งการทั้งในหน้าที่ที่รับผิดชอบและอำนาจทางการปกครอง ในฐานะที่ผมเป็นผู้ช่วยนายอำเภอ พวกเราจะปล่อยให้ตำรวจรับผิดชอบพื้นที่ในตัวเมือง แต่ถึงอย่างไรก็ตามอำนาจหน้าที่ของพวกเราก็ยังครอบคลุมไปถึงพื้นที่ในเมืองด้วยเช่นกัน แต่อำนาจหน้าที่ของตำรวจนั้นจะจำกัดอยู่แค่พื้นที่ในเมืองเท่านั้น
นายอำเภอของพวกเรานั้นมีความสัมพันธ์อันดีต่อผู้บังคับบัญชา สน. ตำรวจ ทำให้ทั้งสองหน่วยงานนั้นทำงานด้วยกันได้อย่างราบรื่น แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะเป็นอย่างนี้ในทุกรัฐหรอกนะ มันไม่ใช่เรื่องที่จะพบได้ในทุกรัฐเสมอไป ผู้บังคับบัญชา สน. จะทำงานขึ้นตรงต่ออธิบดีตำรวจ ซึงเขาสามารถจะเลื่อนขั้นหรือไล่ผู้บังคับบัญชา สน. ออกก็ได้ แต่สำหรับนายอำเภอนั้นไม่มีใครสามารถไล่ออกได้ เพราะนายอำเภอนั้นเป็นตำแหน่งหน้าที่ที่ถูกแต่งตั้งมาตามรัฐธรรมนูญ ถ้าจะขับไล่นายอำเภอ ก็ต้องดำเนินการฟ้องร้องไปตามขั้นตอนเหมือนกับตำแหน่งที่มาจากการเลือกตั้งทุกตำแหน่งนั่นแหละ ตรงนี้ล่ะที่ผมอยากย้ำว่า เวลาที่คุณ ๆ จะต้องเลือกตั้งนายอำเภอ ก็ควรพิจารณาอย่างรอบคอบ เพราะตำแหน่งนี้นั้นถ้าได้มาแล้วยากที่จะกำจัดออกไป”
หวังว่าคงจะพอเข้าใจกันแล้วนะครับว่า นายอำเภอ กับ ตำรวจ แตกต่างกันอย่างไร สรุปได้ง่าย ๆ ก็คือ นายอำเภอดูแลพื้นที่ชานเมืองหรือชนบท ส่วน ตำรวจ ดูแลพื้นที่ที่เป็นเมืองหลวงของแต่ละรัฐ
ส่วนข้อสงสัยต่อไปที่ว่าทำไมคนไทยถึงเรียก Sheriff ว่า นายอำเภอ ทั้งที่ดูแล้ว Sheriff ก็คือตำแหน่งหน้าที่ผู้รักษากฏหมายเหมือนตำรวจนั่นแหละ แต่นายอำเภอบ้านเราคือตำแหน่งของเจ้าหน้าที่ราชการที่นั่งโต๊ะดูแลเรื่องทะเบียน หรือเอกสารราชการต่าง ๆ ตรงนี้จึงต้องขอสรุปเนื้อหาใจความที่ ร้อยตำรวจตรีสัณฐิติ ธรรมใจ เขียนอธิบายละเอียดยิบไว้ในนิตยสารเทศาภิบาล เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2559 ท่านได้อธิบายบทบาทหน้าที่ปลีกย่อยของ Sheriff ว่ามี 5 งานที่ใกล้เคียงกับนายอำเภอบ้านเรา
- Sheriff ในมลรัฐแคลิฟอร์เนียได้รับมอบหมายให้มาทำหน้าที่ช่วยเหลือผู้ประสบภัยในพื้นที่ในกรณีเกิดภัยพิบัติใหญ่ เป็นการทำหน้าที่เดียวกับนายอำเภอไทยที่กฎหมายกำหนดให้เป็นผู้อำนวยการอำเภอตามพระราชบัญญัติป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย พ.ศ.2550
- Sheriff มีหน้าที่ในการคุมตัวผู้ต้องหาไปยังศาล ก็เหมือนกับนายอำเภอของเราในจังหวัดอื่นนอกจากกรุงเทพมหานคร มีอำนาจในเรื่องการควบคุมตัวผู้ต้องหาและการกำหนดสถานที่ในการควบคุมตัวผู้ต้องหา
- Sheriff ที่มีหน้าที่ในการรับรองบุคคลที่จะไปเป็นอนุญาโตตุลาการ (บุคคลผู้ทำหน้าที่ระงับข้อพิพาทให้บุคคลภายนอกศาล) ในคดีความผิดทางอาญาของเยาวชน ซึ่งใกล้เคียงกับหน้าที่ของนายอำเภอ
- Sheriff ในมลรัฐทางตอนใต้และตะวันตกเฉียงใต้ได้ทำหน้าที่เก็บภาษี อันเป็นหน้าที่เดียวกับนายอำเภอไทย ในจังหวัดอื่นนอกจากกรุงเทพมหานคร ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือนายอำเภอมีอำนาจเช่นเดียวกับอธิบดีกรมสรรพากรภายในเขตท้องที่จังหวัดหรืออำเภอนั้น แต่สำหรับนายอำเภอนั้น จะใช้อำนาจสั่งขายทอดตลาดได้ต่อเมื่อได้รับอนุญาตจากผู้ว่าราชการจังหวัด
- Sheriff ในมลรัฐทางตอนใต้และตะวันตกเฉียงใต้อีกเช่นกัน ที่ถูกกำหนดให้เป็นเจ้าหน้าที่จัดการทรัพย์สินผู้ตายที่ไม่ได้ทำพินัยกรรมไว้ด้วย ซึ่งใกล้เคียงกับบทบาทหน้าที่ของนายอำเภอและฝ่ายปกครองที่มีหน้าที่เกี่ยวข้องในการจัดการทรัพย์สินของคนตาย
พอสรุปได้ว่า หน้าที่ของ Sheriff นั้นคล้ายคลึงกับนายอำเภอและฝ่ายปกครองของไทยหลายประการ จึงเพียงพอจะพิจารณาได้ว่า Sheriff ในสหรัฐอเมริกา มีความหมายใกล้เคียงกับคำว่า “นายอำเภอ” ของไทยมากกว่า “ตำรวจ”