ในยุคที่เหล่าบริษัทสตาร์ตอัปเกิดเป็นดอกเห็ดทั่วโลก รวมถึงหลายคนที่กำลังมองหาลู่ทางในการเปิดธุรกิจ สร้างบริษัทเป็นของตัวเองเพื่อเดินทางพิชิตฝันการเป็นเจ้าของกิจการ แต่รู้หรือไม่ว่าในปัจจุบันอายุเฉลี่ยของบริษัททั่วโลกอยู่ที่ 15 ปี เท่านั้น ก่อนที่หลายธุรกิจจะล้มเหลวหรือถูกซื้อกิจการ

ดังนั้น การรักษาบริษัทให้มีอายุเกิน 15 ปี จึงเป็นความท้าทายสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องพบเจอ แต่ประเทศญี่ปุ่นกลับมีบริษัทที่มีอายุเกิน 100 ปี มากกว่า 30,000 บริษัท และบางแห่งอยู่มาแล้วกว่าพันปี

คำถามคือพวกเขาทำได้อย่างไร ? อะไรคือเบื้องหลังแนวคิดและหลักการที่ช่วยให้ธุรกิจสามารถอยู่รอด เติบโตอย่างมั่นคงข้ามศตวรรษ แล้วเราสามารถเรียนรู้เพื่อนำมาปรับใช้กับธุรกิจของเราได้อย่างไรบ้าง ภายในบทความนี้มีคำตอบ

ทำไมบริษัทญี่ปุ่นอายุยืนยาวเกิน 100 ปี

ญี่ปุ่นเองยังครองแชมป์ ประเทศที่มีบริษัทอายุเกินร้อยปี จำนวน 33,000 บริษัท ทิ้งห่างอันดับสองอย่างประเทศสหรัฐฯ ที่มีจำนวนบริษัทอายุเกินร้อยปีประมาณ 19,500 แหล่ง ถ้ามองสำรวจจะพบว่า ส่วนใหญ่บริษัทร้อยปีของญี่ปุ่นนั้นเป็นธุรกิจขนาดเล็ก อยู่ในอุตสาหกรรมของกิน ของใช้ ปัจจัยสี่ที่ยึดโยงกับผู้คนโดยตรง และมีกระบวนการส่งต่อสืบทอดกันรุ่นสู่รุ่น

แนวคิดการบริหารธุรกิจอยู่รอดข้ามศตวรรษ 

Omotenashi บริการด้วยใจกับลูกค้า

ในธุรกิจญี่ปุ่น แนวคิดการบริหารที่สำคัญ คือการเน้นความสัมพันธ์กับลูกค้าและการให้บริการที่จริงใจ ภายใต้แนวคิด Omotenashi ซึ่งหมายถึงการให้บริการจากใจ ความใส่ใจในคุณภาพและรายละเอียดทุกขั้นตอนเป็นสิ่งที่ธุรกิจญี่ปุ่นให้ความสำคัญมาก

โดยไม่ได้มุ่งเน้นแค่การขายสินค้า แต่ยังขายประสบการณ์ที่ลูกค้าจะได้รับจากการใช้งานสินค้าหรือบริการนั้น ๆ การรักษาคุณภาพอย่างเข้มงวดในทุกกระบวนการเป็นปัจจัยหลักที่ช่วยให้ลูกค้ามีความพึงพอใจและกลับมาซื้อซ้ำ การบริการที่ดีและการให้ความสำคัญกับรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ จึงทำให้ธุรกิจญี่ปุ่นสามารถสร้างความสัมพันธ์ที่ยาวนานและยั่งยืนกับลูกค้าได้

Ikigai ช่วยให้มองยาวมากกว่ากำไร

ปรัชญาของญี่ปุ่นที่สะท้อนถึงการบริหารธุรกิจมี Ikigai แนวคิดที่สำคัญ ซึ่งหมายถึงการมีเป้าหมายชีวิต ทำให้ธุรกิจญี่ปุ่นเชื่อว่า ธุรกิจไม่ใช่แค่เพื่อหากำไร แต่ต้องสร้างคุณค่าและมีเป้าหมายที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม

แนวคิดนี้ทำให้ธุรกิจญี่ปุ่นมุ่งมั่นที่จะพัฒนา ไม่เพียงแต่ผลกำไร แต่ยังเป็นประโยชน์ต่อสังคมโดยรวม การสร้างธุรกิจที่มีคุณค่าและมีเป้าหมายที่ชัดเจน จะช่วยให้ธุรกิจมีการเติบโตที่ยั่งยืนและได้รับการยอมรับจากสังคม

ส่งผลให้จุดมุ่งหมายของการลงทุนในเทคโนโลยีใหม่ ๆ การพัฒนาบุคลากร และการสร้างความยั่งยืนของธุรกิจในระยะยาว การให้ความสำคัญกับการวางแผนและมองไปข้างหน้าในการพัฒนาและเติบโต ช่วยให้ธุรกิจสามารถรักษาความแข็งแกร่งในตลาด แม้ว่าผลกำไรในระยะสั้นอาจจะไม่สูง แต่การมุ่งเน้นที่การสร้างระบบและกระบวนการที่มีความยั่งยืนจะส่งผลดีต่อธุรกิจในอนาคต

Shinise Culture ส่งต่อธุรกิจในครอบครัว

การบริหารธุรกิจแบบครอบครัวในญี่ปุ่นนั้นไม่ได้หมายถึงการให้ลูกหลานมารับช่วงธุรกิจเท่านั้น แต่ยังเป็นการมุ่งเน้นให้มีการวางแผนการสืบทอดกิจการที่มีความเป็นระบบและชัดเจน ตั้งแต่การเลือกบุคคลที่จะมาสืบทอดกิจการไปจนถึงการฝึกอบรมบุคลากรในด้านต่าง ๆ เพื่อให้สามารถบริหารธุรกิจได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Nishiyama Onsen Keiunkan เป็นโรงแรมที่เก่าแก่ที่สุดในโลกที่ยังดำเนินการอยู่ โดยมีอายุถึง 1,300 ปี ตั้งอยู่ในจังหวัดยามานาชิ โรงแรมนี้ดำเนินการโดยครอบครัวเดียวกันมาตั้งแต่สมัยยุคเฮอัง และสามารถรักษาความสำเร็จได้ในระยะยาวด้วยการให้บริการที่มีคุณภาพสูงสุดและการคำนึงถึงความต้องการของลูกค้าอย่างใส่ใจ โรงแรมแห่งนี้ยังคงรักษาความงดงามของการตกแต่งสไตล์ดั้งเดิมที่ให้บรรยากาศที่สงบและผ่อนคลาย จนเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวจากทั่วโลก

โดยการสืบทอดกิจการในลักษณะนี้ทำให้ธุรกิจญี่ปุ่นสามารถรักษาความมั่นคงและเสถียรภาพในระยะยาว และไม่ถูกกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัยหรือบุคคลใดบุคคลหนึ่ง เพราะมีการยึดถือวัฒนธรรมธุรกิจเก่าแก่ของญี่ปุ่น การดำเนินธุรกิจที่ยึดมั่นในคุณธรรมและจริยธรรมเป็นสิ่งที่ทุกคนในครอบครัวและองค์กรต้องปฏิบัติตาม ทำให้ธุรกิจสามารถดำเนินต่อเนื่องจากรุ่นสู่รุ่นได้โดยไม่สูญเสียความน่าเชื่อถือจากลูกค้าและคู่ค้า

Kaizen ปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง

อีกหนึ่งปรัชญาที่สำคัญคือ Kaizen ซึ่งหมายถึงการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง แนวคิดนี้ส่งเสริมให้ธุรกิจพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการอย่างต่อเนื่อง แม้จะเป็นการปรับปรุงเล็ก ๆ น้อย ๆ ทุกวัน แต่การทำเช่นนี้จะช่วยให้ธุรกิจเติบโตและพัฒนาไปในทิศทางที่ดีขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นมาตรฐานของความเป็นเลิศที่ยากจะเลียนแบบ

ตัวอย่างเช่น โตโยต้า บริษัทญี่ปุ่นที่พัฒนาอย่างต่อเนื่องภายใต้ปรัชญานี้ ซึ่งส่งผลให้การผลิตและการบริหารของโตโยต้าเป็นแบบอย่างที่ดีในวงการยานยนต์โลก มีกระบวนการผลิตที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ไม่เพียงแต่ในด้านการผลิตรถยนต์ แต่ยังรวมถึงการบริหารทรัพยากร การพัฒนาบุคลากร และการสร้างความยั่งยืนให้กับธุรกิจในระยะยาว

Shokunin Spirit เป็นช่างฝีมือที่สมบูรณ์แบบ

Shokunin Spirit ซึ่งเน้นความเป็นช่างฝีมือที่สมบูรณ์แบบ โดยเชื่อว่าในการทำงานทุกกระบวนการต้องทำให้ดีที่สุด ไม่ว่าจะเป็นงานเล็กหรืองานใหญ่ ทุกขั้นตอนจะต้องเต็มไปด้วยความพิถีพิถันและความใส่ใจในทุกรายละเอียด

สร้างความเชื่อมั่นในความเป็นเลิศในทุก ๆ งานที่ทำ ทำให้ธุรกิจญี่ปุ่นมีความน่าเชื่อถือและมีมาตรฐานที่สูง การใช้แนวคิดนี้ในการดำเนินธุรกิจช่วยเสริมสร้างความมั่นใจให้กับลูกค้าและเพิ่มความภาคภูมิใจให้กับพนักงานที่ทำงานในองค์กร

---

ธุรกิจญี่ปุ่นที่มีอายุยืนยาวกว่า 100 ปีนั้นไม่เพียงแต่ประสบความสำเร็จในด้านการเงิน แต่ยังสะท้อนถึงการมองธุรกิจในระยะยาว ซึ่งเน้นการสร้างรากฐานที่มั่นคงและยั่งยืนแทนที่จะหวังผลกำไรระยะสั้น บริษัทญี่ปุ่นมักให้ความสำคัญกับการส่งต่อองค์ความรู้และวัฒนธรรมองค์กรจากรุ่นสู่รุ่นอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ธุรกิจดำเนินต่อไปได้อย่างราบรื่น และมีความสอดคล้องกับค่านิยมที่ยั่งยืน

นอกจากนี้ การรักษาคุณภาพและมาตรฐานอย่างเข้มงวด รวมถึงการปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงของตลาดเป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม ธุรกิจญี่ปุ่นมักให้ความสำคัญกับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง โดยเน้นความยืดหยุ่นในการปรับตัวเพื่อเผชิญกับความท้าทายใหม่ ๆ ทำให้ธุรกิจเหล่านี้สามารถเติบโตและยั่งยืนได้ตลอดหลายศตวรรษ ข้อคิดเหล่านี้สามารถนำไปปรับใช้ในธุรกิจไทย เพื่อสร้างการเติบโตที่ยั่งยืนและมั่นคงในระยะยาวได้อย่างแท้จริง