รางวัลโนเบลสาขาสรีรวิทยาหรือการแพทย์ ปี 2025 หนึ่งในรางวัลใหญ่ของโนเบลที่จะสะท้อนความก้าวหน้าทางการแพทย์โลก ได้ประกาศผลเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2025 ที่ผ่านมา โดยผู้ชนะรางวัลนี้ได้รับรางวัลร่วมกัน 3 คน คือ แมรี อี. บรันโคว์ (Mary E. Brunkow), เฟร็ด แรมส์เดลล์ (Fred Ramsdell) นักวิทยาศาสตร์จากสหรัฐฯ และ ชิมอน ซากากุจิ (Shimon Sakaguchi) จากญี่ปุ่น
โดยได้ค้นพบ “ระบบภูมิคุ้มกันที่สามารถแยกแยะเซลล์ของตนเองกับเชื้อโรคได้” ซึ่งเปิดทางไปสู่แนวทางใหม่ในการรักษา โรคมะเร็ง และโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (Autoimmune Disease) โดยหนึ่งในชนิดของโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเองที่คนไทยรู้จักกัน คือ “โรคพุ่มพวง” (Systemic Lupus Erythematosus, SLE) ซึ่งเป็นโรคที่รักษาไม่หายและส่งผลต่อคุณภาพชีวิตผู้ป่วยได้อย่างมาก
Karolinska Institute สถาบันที่สอนทางด้านแพทย์และศัลยศาสตร์ ประเทศสวีเดน ผู้มอบรางวัล ระบุว่า ทั้ง 3 นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบความสำคัญของ Regulatory T Cells (Tregs) ซึ่งเป็นเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดหนึ่งที่ทำหน้าที่ดูแลระบบภูมิคุ้มกัน ป้องกันไม่ให้เซลล์ภูมิคุ้มกันโจมตีร่างกายของตัวเอง สำคัญอย่างยิ่งต่อการรักษาระดับความทนทานต่อภูมิคุ้มกันส่วนปลาย (Peripheral Tolerance) ที่ช่วยป้องกันโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง และยับยั้งโรคอักเสบเรื้อรัง
สำหรับ แมรี อี. บรันโคว์ และ เฟร็ด แรมส์เดลล์ จากสหรัฐฯ ค้นพบยีนชื่อ FOXP3 ซึ่งเป็นยีนหลักที่ควบคุมการทำงานของ Tregs แม้เซลล์ชนิดนี้จะมีจำนวนไม่มาก แต่กลับทรงพลังอย่างยิ่ง เพราะทำหน้าที่หยุดภูมิคุ้มกันของเราที่ทำร้ายร่างกายตัวเอง
งานวิจัยของพวกเขาช่วยอธิบายว่าทำไมความผิดปกติของ FOXP3 จึงทำให้เกิดโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง เช่น โรค IPEX ซึ่งเป็นโรคทางพันธุกรรมที่พบได้ยากในเด็ก ซึ่งเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของยีน FOXP3
ด้านศาสตราจารย์ชิมอน ซากากุจิ แห่งมหาวิทยาลัยโอซากา คือผู้บุกเบิกแนวคิดเรื่อง Tregs ตั้งแต่ช่วงทศวรรษ 1990 เขาค้นพบว่า หากขาดเซลล์ชนิดนี้ ระบบภูมิคุ้มกันจะทำงานรุนแรงเกินไปจนทำลายร่างกายได้เอง
ในขณะเดียวกัน งานวิจัยของเขายังช่วยปูทางให้เกิดแนวคิดใหม่ใน “ภูมิคุ้มกันบำบัดมะเร็ง (Cancer Immunotherapy)” ซึ่งถือเป็นวิธีการรักษาในทางการแพทย์ที่จะช่วยผู้ป่วยต่อสู้กับโรคมะเร็งได้
รางวัลโนเบลสาขาการแพทย์เป็นรางวัลแรกที่เปิดฉากโนเบลประจำปี ซึ่งมีการมอบรางวัลในสาขาอื่น ๆ อีก ได้แก่ รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ในวันที่ 7 ตุลาคม, รางวัลสาขาเคมีในวันที่ 8 ตุลาคม, รางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมในวันที่ 9 ตุลาคม, รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพในวันที่ 10 ตุลาคม และรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ในวันที่ 13 ตุลาคม 2025
โดยพิธีมอบรางวัลจะจัดขึ้นในวันที่ 10 ธันวาคม 2025 ซึ่งตรงกับวันครบรอบการเสียชีวิตของ อัลเฟรด โนเบล ผู้ก่อตั้งรางวัล