อาหารเสริมวิตามินเป็นตัวช่วยที่ชดเชยวิตามินให้กับร่างกาย ซึ่งการได้รับวิตามินอย่างเพียงพอช่วยให้สุขภาพเราแข็งแรงและร่างกายสามารถทำงานได้อย่างเป็นปกติ แต่หลายคนน่าจะเคยได้ยินว่าการกินวิตามินมากเกินไปอาจตกค้างในร่างกาย บางครั้งอาจถึงขั้นตับและไตพังเลยทีเดียว แต่เรื่องนี้เป็นความจริงรึเปล่านะ
โดยทั่วไปแล้ว อาหารเสริมที่เป็นวิตามินและแร่ธาตุมักสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัย เมื่อใช้ในปริมาณที่เหมาะสม แต่การใช้อาหารเสริมติดต่อกันนานและการได้รับวิตามินจากอาหารเสริมมากเกินอาจ ‘ตกค้าง’ ในร่างกายได้ โดยเฉพาะในกลุ่มของวิตามิน A, D, E, และ K เพราะวิตามินกลุ่มนี้ละลายในไขมัน ซึ่งละลายช้าและตกค้างในร่างกายได้ง่ายกว่ากลุ่มวิตามินที่ละลายในน้ำ อย่างวิตามิน B และ C
ในแต่ละวันร่างกายเรามีโควตาในการรับสารอาหารแต่ละประเภทอยู่ หากเราได้รับกลุ่มวิตามินที่ละลายในน้ำมากเกินกว่าที่ร่างกายต้องการ ร่างกายก็จะขับออกผ่านทางของเสีย แต่ถ้ารับวิตามินกลุ่มที่ละลายในน้ำมันมากเกินไป ร่างกายจะขับออกได้ยากกว่าเลยเกิดการตกค้างในร่างกาย ซึ่งการได้รับมากเกินไปไม่ใช่ว่าจะทำให้สุขภาพดีขึ้น แต่อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงแตกต่างกันไปตามอาหารเสริมแต่ละชนิด
เกณฑ์ทางการแพทย์ในการใช้อาหารเสริมเพื่อชดเชยสารอาหารแนะนำว่าควรอยู่ระหว่าง 6 สัปดาห์ถึง 3 เดือน ในเคสนี้คือคนที่ได้รับการตรวจแล้วว่าร่างกายมีภาวะขาดสารอาหารแล้วเท่านั้น แต่สำหรับคนทั่วไปอย่างเรา ๆ ไม่สามารถรู้ได้เลยว่าในแต่ละวันเราได้รับสารอาหารชนิดใดเข้าไปเท่าไหร่ บางคนเลยเลือกที่จะกินอาหารเสริมเพื่อทดแทนวิตามิน
แม้ว่าส่วนใหญ่จะปลอดภัย แต่แนะนำว่าควรสอบถามวิธีใช้ ผลข้างเคียง และความจำเป็นในการใช้จากแพทย์หรือเภสัชกรก่อน เพราะอาหารเสริมบางชนิดส่งผลต่อโรค การตั้งครรภ์ และการออกฤทธิ์ของยาได้
ส่วนอาหารเสริมอื่น ๆ นอกจากวิตามิน แนะนำว่าปรึกษาแพทย์ก่อนเช่นเดียวกัน เพราะแม้ส่วนมากจะเคลมว่าดีต่อสุขภาพ แต่อาหารเสริมบางชนิดอาจทำให้ร่างกายทำงานหนักโดยไม่จำเป็น เหมือนที่หลายคนอาจเคยได้ยินว่ากินอาหารเสริมมาก ๆ จะทำให้ตับและไตทำงานหนัก ซึ่งเป็นความจริง เพราะทั้งตับและไตมีหน้าที่ในการจัดการกับสารอาหาร ทั้งดูดซึมและกำจัดสารอาหาร การได้รับสารอาหารที่มากเกินไปจึงสร้างภาระให้ทั้ง 2 อวัยวะนี้ได้ทำงานหนัก เราจึงควรใช้อาหารเสริมวิตามินอย่างเหมาะสมเท่านั้น
ในเคสที่ตับพังและไตเสื่อมอาจพบได้ แต่มักพบในคนที่ใช้อาหารเสริมที่ไม่มีมาตรฐานเพราะปนเปื้อนสารอื่น ๆ ที่เป็นพิษต่อตับและไต หรือคนที่ใช้อาหารเสริมมากเกินไป ร่วมกับมีโรคประจำตัวอยู่แล้ว
สุดท้ายนี้ หัวใจหลักของการกินอาหารเพื่อดูแลสุขภาพคือการได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วนในปริมาณที่เหมาะสม ไม่มากและไม่น้อยจนเกินไปเพื่อให้ร่างกายสามารถทำงานได้เป็นปกติ และการเพิ่มผักผลไม้ในมื้ออาหารช่วยเสริมสารอาหารให้กับร่างกายของคุณโดยไม่เสี่ยงต่อผลข้างเคียงอันตราย
ภาพปก drobotdean @ freepik.com/free-photo/cropped-image-young-sportsman-holding-vitamins-sport-pills_7836155.htm
พิสูจน์อักษร : สุชยา เกษจำรัส