ฝุ่น PM2.5 ถือเป็นมหันตภัยเงียบที่แฝงตัวอยู่ในอากาศที่เราทุกคนจำเป็นต้องใช้หายใจเพื่อการดำรงชีวิต แม้เราจะสามารถสวมหน้ากากอนามัยปิดปากและจมูก เพื่อปกป้องระบบทางเดินหายใจจาก PM2.5 ได้ แต่ในทุก ๆ วันที่คุณต้องออกไปเผชิญฝุ่นและมลพิษ คุณมีอะไรปกป้องดวงตาของคุณจากฝุ่นพิษ PM2.5 บ้างไหม ? และ PM2.5 จะทำร้ายดวงตาเราได้ไหม ? อาจเป็นอีกหนึ่งคำถามที่หลายคนอยากได้คำตอบ
PM2.5 ฝุ่นจิ๋ว แต่ไม่แจ๋ว
PM2.5 ถือเป็น “มลพิษต่อสุขภาพของมนุษย์” ตามที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ให้ความสำคัญและออกมาแจ้งเตือนให้ทราบ เพราะเป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็กมาก ทำให้เล็ดลอดผ่านขนจมูก เข้าสู่ปอด และหลอดเลือดได้ง่าย ส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาว
ในขณะเดียวกัน “ฝุ่น” ก็เป็นสิ่งแปลกปลอมที่อาจทำอันตรายดวงตาของเราได้ ทั้งฝุ่นปกติ และฝุ่น PM2.5 ที่มีอนุภาคขนาดเล็ก และ “ดวงตา” หรือ “ผิวกระจกตาดำ” ก็เป็นอวัยวะที่มีความไวและอ่อนไหวต่อสิ่งแปลกปลอมเป็นอย่างมาก
โดย PM2.5 จะทำให้เกิดอาการระคายเคืองตา แสบตา หรือตาแดง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในคนที่มีปัญหาโรคตาอยู่เดิม เช่น เป็นภูมิแพ้ต่อฝุ่น อาจทำให้อาการของภูมิแพ้ที่ขึ้นตานั้นกำเริบได้
ส่วนคนที่ไม่มีประวัติภูมิแพ้เดิมที่ชัดเจน ก็อาจมีอาการตาแห้ง ตาแดง หรือมีขี้ตามากขึ้น และหากเรานำมือที่ไม่สะอาดไปขยี้หรือสัมผัสดวงตาเพราะอาการระคายเคืองดังกล่าว อาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อที่บริเวณดวงตาตามมาได้
การปกป้องดวงตาจากฝุ่นจิ๋ว
ศาสตราจารย์วุฒิคุณ นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ ประธานวิชาการ ราชวิทยาลัยจักษุแพทย์แห่งประเทศไทย ได้แนะนำวิธีการดูแลดวงตาจาก PM2.5 ที่มีมากขึ้นในปัจจุบันไว้ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการเข้าไปบริเวณที่มีฝุ่น PM2.5 มาก เพราะไม่สามารถมองเห็นอนุภาคของตัวฝุ่นได้โดยตรง
- คนที่มีความเสี่ยงจะเกิดปัญหากับฝุ่น PM2.5 มากขึ้น คือผู้ที่มีประวัติภูมิแพ้ฝุ่นที่บริเวณดวงตา จึงต้องหลีกเลี่ยงการไปอยู่ในบริเวณที่มีค่า PM2.5 ให้มากขึ้น
- คนทั่วไป หากรู้สึกเคืองตา ควรหลีกเลี่ยงการขยี้ตา เพื่อป้องกันตัวอนุภาคของฝุ่น PM2.5 ครูดกับผิวกระจกตา ทำให้กระจกตาเกิดอักเสบได้
- สำหรับคนที่ใส่คอนแทคเลนส์ต้องระวังเป็นพิเศษ เพราะฝุ่น PM2.5 อาจเข้าไปแทรกอยู่ระหว่างตัวคอนแทคเลนส์และผิวกระจกตา จึงเสี่ยงเกิดการติดเชื้อได้มากยิ่งขึ้น
หากเลี่ยงฝุ่นไม่ได้ ให้ล้างตา
ในกรณีหลีกเลี่ยงพื้นที่มีฝุ่น PM2.5 ไม่ได้ นพ.ศักดิ์ชัย ได้แนะนำว่า ควรใช้แว่นตาชนิดพิเศษที่ครอบตั้งแต่ด้านบน ด้านล่าง และด้านข้าง จะช่วยป้องกันฝุ่น PM2.5 ไม่ให้เข้าไปสู่ดวงตาปริมาณมากได้ แต่หากไม่สามารถหลีกเลี่ยงหรือป้องกันได้ ร่างกายของเราก็ยังมีกลไกธรรมชาติคอยปกป้องอยู่ เพราะดวงตาจะมีกลไกขจัดสิ่งตกค้างของฝุ่น PM2.5 ในขณะนอนหลับ และขับออกมาเป็นขี้ตาสีขาวในเช้าวันรุ่งขึ้น
“โดยธรรมชาติ ลูกตาของเรามีน้ำหล่อลื่นไหลออกมาฉาบดวงตาตลอดเวลาเพื่อชำระล้างสิ่งสกปรก สิ่งแปลกปลอมต่าง ๆ อยู่แล้ว แต่ถ้าสงสัยว่าจะมีสิ่งแปลกปลอม ไม่ว่าจะเป็นฝุ่นขนาดใหญ่ หรือฝุ่นขนาดเล็ก PM2.5 การลืมตาในน้ำสะอาด จะช่วยล้างสิ่งแปลกปลอมออกไปได้” นพ.ศักดิ์ชัย อธิบายเพิ่มเติม
สำหรับคนที่ออกไปปฏิบัติภารกิจบริเวณที่มีความหนาแน่นของฝุ่น PM2.5 เมื่อกลับเข้าบ้าน นพ.ศักดิ์ชัยก็แนะนำให้ใช้น้ำตาเทียมหยอดตาข้างละ 1 หยด ก็จะช่วยให้ลดหรือชำระล้างฝุ่น PM2.5 ที่อาจตกค้างบริเวณดวงตา จะช่วยให้ดวงตาของเราไม่ได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM2.5 ได้
แต่หากเกิดอาการระคายเคืองตามาจากการแพ้ฝุ่น หรือตาแดงอักเสบมาก ควรไปพบจักษุแพทย์เพื่อทำการรักษาอย่างถูกวิธี
เช็กแอปก่อนออก (จากบ้าน)
แอปพลิเคชันเช็กค่าฝุ่น ถือเป็นอีกหนึ่งตัวช่วยที่ควรโหลดเก็บไว้ในโทรศัพท์มือถือหรือสมาร์ตโฟน เพื่อช่วยเตือนภัยฝุ่นพิษ ซึ่งวันนี้เรามีมาแนะนำ 4 แอปฯ ดังนี้
- แอปฯ Life Dee
เกิดขึ้นจากความร่วมมือล่าสุดระหว่างกรมอนามัย และ GISTDA ในการพัฒนาแพลตฟอร์มที่มีฟังก์ชันการดูแลและป้องกันสุขภาพที่หลากหลายที่เกี่ยวกับสุขภาพ รวมถึงข้อมูลสถานการณ์ฝุ่น PM2.5 PM10 ข้อมูลปริมาณฝนและอุณหภูมิ
โดยแอปฯ “Life Dee” จะแจ้งเตือนเมื่อฝุ่น PM2.5 มากกว่า 37.5 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ตามค่ามาตรฐานใหม่ของประเทศไทย ซึ่งถือเป็นระดับที่เริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ ผ่านทางสมาร์ตโฟนและสมาร์ตวอตช์ ซึ่งจะช่วยป้องกันผลกระทบต่อสุขภาพได้มากยิ่งขึ้น
- แอปฯ Air4Thai
แอปฯ ยอดนิยมสำหรับคนไทยหลายคน ที่รายงานดัชนีคุณภาพอากาศของประเทศไทย โดยรายงานข้อมูลเป็นรายชั่วโมง รายวัน รวมทั้งกราฟคุณภาพอากาศแบบย้อนหลัง ซึ่งเป็นข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษ ที่มีที่ตรวจวัดครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ
- แอปฯ IQAir AirVisual I Air Quality
อีกหนึ่งแอปฯ ยอดนิยมที่รวบรวมข้อมูลคุณภาพอากาศกว่า 10,000 เมือง จากกว่า 80 ประเทศทั่วโลก โดยรายงานค่ามลพิษทางอากาศในช่วงเวลาของแต่ละวัน และการพยากรณ์สภาพอากาศเพื่อช่วยวางแผนกิจกรรมกลางแจ้งและการเดินทางไปยังพื้นที่ต่าง ๆ ได้แม่นยำยิ่งขึ้น
- แอปฯ Air Matters
แอปฯ นี้ สามารถค้นหาค่าฝุ่นละอองได้แบบรวดเร็วทันใจ โดยไม่ได้บอกค่าฝุ่นแค่ในเมืองไทยเท่านั้น แต่ยังสามารถตรวจสอบค่าฝุ่นได้มากกว่า 50 ประเทศทั่วโลก
ฝุ่นและมลภาวะเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่อาจส่งผลกระทบต่อดวงตา ดังนั้น จึงไม่ควรละเลยและเร่งป้องกันไว้ก่อนดีกว่าการตามรักษา เพราะเรามีดวงตาเพียงแค่คู่เดียว… ด้วยความห่วงใยจาก Hack for Health
ที่มา:
- กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, “คู่มือฉบับประชาชน การเฝ้าระวัง PM2.5 อย่างไรให้ปลอดภัย”, 20 Mar 2024
- ศูนย์ชัวร์ก่อนแชร์ สำนักข่าวไทย อสมท., ชัวร์ก่อนแชร์ FACTSHEET : ฝุ่น PM 2.5 ทำร้ายดวงตา, 8 Feb 2024
- GISTDA, GISTDA และกรมอนามัย ส่งเสริมการใช้งาน Application “Life Dee” ต่อเนื่อง, 29 Aug 2023
ภาพหน้าปก: <a href="http://<a href="https://www.freepik.com/free-ai-image/close-up-sad-person-portrait_94962349.htm#fromView=search&page=2&position=2&uuid=62252b0e-3307-4b32-b736-e6534f9c8fcb">Image by freepikClose up on sad person portrait