ทำไมนานาชาติแข่งกันบุกดวงจันทร์ ย้อนรอยความสำเร็จของโซเวียต, อเมริกา, จีน และอินเดีย

ความสำเร็จในการสำรวจดวงจันทร์ล่าสุดคือ “จันทรายาน 3” (Chandrayaan-3) ยานอวกาศจากอินเดียที่ลงสู่พื้นผิวดวงจันทร์บริเวณขั้วใต้ได้สำเร็จเมื่อวันที่ 23 สิงหาคม 2023 นับเป็นประเทศที่ 4 ที่นำยานลงจอดที่ผิวดวงจันทร์ได้สำเร็จ ถัดจากโซเวียต, สหรัฐอเมริกา, จีน

โดย จันทรายาน 3 มียานโรเวอร์ชื่อ Pragyan (ปรัชญาน) ที่จะลงไปวิ่งบนดวงจันทร์ และมียานลงจอดชื่อว่า Vikram (วิกรม) ซึ่งตั้งชื่อตาม Vikram Sarabhai บิดาแห่งการสำรวจอวกาศของอินเดีย ผู้ก่อตั้ง ISRO (Indian Space Research Organisation) จริง ๆ ทั้งปรัชญาณ และ วิกรมต้องลงจอดที่ดวงจันทร์ตั้งแต่ปี 2019 แล้ว ในภารกิจ จันทรายาน 2 แต่เกิดความผิดพลาดในการลงจอด ทำให้ยาน 2 ลำนี้พังไป จึงสร้างลำใหม่ขึ้นมากับ จันทรายาน 3

ทำไมนานาชาติถึงบุกดวงจันทร์? คำถามนี้มีหลายคำตอบ

ตั้งแต่ประกาศความยิ่งใหญ่ชาติตัวเองในยุคสงครามเย็น ที่อเมริกากับโซเวียตแข่งขันด้านอวกาศกัน (Space Race) ตั้งแต่ยุค 50s จนถึง 90s
อีกคำตอบในปัจจุบันคือการแสวงหาทรัพยากรจากดวงจันทร์ เช่น Helium-3 ที่หาได้ยากบนโลก แต่มีบนดวงจันทร์เพราะได้รับลมสุริยะจากดวงอาทิตย์เต็ม ๆ หรือน้ำแข็งที่อยู่บริเวณขั้วของดาว ซึ่งจะนำมาแยกเป็นเชื้อเพลิง หรือใช้ดำรงชีวิตได้บนดวงจันทร์

การสำรวจดวงจันทร์ในยุค Space Race

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 จบลง แล้วเกิดสงครามเย็นระหว่าง 2 มหาอำนาจของโลกในยุคนั้นคือสหรัฐอเมริกากับโซเวียต Space Race ได้แปรเปลี่ยนการพัฒนาขีปนาวุธระยะไกลข้ามทวีป สู่การพัฒนาจรวดเพื่อส่งมนุษย์ออกนอกโลก ซึ่งเป้าหมายของการแข่งขันในยุคนั้นคือแข่งกันไปลงดวงจันทร์ให้ได้

เราตั้งใจที่จะไปยังดวงจันทร์ในทศวรรษนี้ และทำสิ่งอื่น ๆ อีกมากมาย ไม่ใช่เพราะมันง่าย แต่เพราะมันยาก
John F. Kennedy 12 กันยายน 1962 ที่มหาวิทยาลัย Rice

ซึ่งเป็นคำปราศรัยสำคัญที่แสดงความตั้งใจที่จะเอาชนะการแข่งขันด้านอวกาศด้วยการไปเหยียบดวงจันทร์

ถัดมาอีก 5 ปี วันที่ 27 มกราคม 1967 การทดสอบบินของ Apollo 1 ยานลำแรกที่จะพานักบินอวกาศสหรัฐฯ ไปสู่ดวงจันทร์จบลงด้วยโศกนาฏกรรม การออกแบบที่ผิดพลาดทำให้นักบิน 3 คนคือ Gus Grissom, Ed White และ Roger B. Chaffee เสียชีวิตทั้งหมดแม้ว่าจะยังไม่ได้ออกจากโลก นำไปสู่การออกแบบระบบดีดแคปซูลนักบินฉุกเฉินใน Apollo ต่อ ๆ มา

จนวันที่ 20 ก.ค. 1969 Apollo 11 ก็ได้พา Neil A. Armstrong และ Buzz Aldrin ลงสู่ดวงจันทร์ได้สำเร็จ ทิ้ง Michael Collins ให้เฝ้ายานโคจรรอบดวงจันทร์เพื่อรอรับกลับบ้าน ซึ่งก็ตามคำกล่าวของ John F. Kennedy ผู้ล่วงลับในปี 1963 ว่าอเมริกาจะไปเหยียบดวงจันทร์ในสิ้นศตวรรษที่ 60s จริง ๆ

แม้ว่าทุกวันนี้จะมีทฤษฎีสมคบคิดมากมายที่พูดง่ายเลยว่าอเมริกาแค่ถ่ายภาพยนตร์หลอกคนทั้งโลกว่าตัวเองได้ไปเหยียบดวงจันทร์ โดยไม่ได้ดูหลักฐานมากมายที่ Apollo 11, 12, 14, 15, 16, 17 เก็บมาได้ และหลักฐานบนดวงจันทร์ ที่ถ้าซูมจุดลงจอดก็จะเห็นซากการสำรวจอยู่เลย

ซึ่งโครงการ Apollo มีภารกิจที่น่าจดจำคือ

Apollo 13 ไปไม่ถึงดวงจันทร์ อย่างที่หลายคนรู้จากหนัง
Apollo 15 เป็นการสำรวจครั้งแรกที่เอารถโรเวอร์ขึ้นไปขับบนดวงจันทร์ด้วยในปี 1971
Apollo 17 เป็นการพามนุษย์ลงดวงจันทร์ครั้งสุดท้ายในปี 1972 ซึ่งจริง ๆ โครงการวางไว้ถึง Apollo 20 แต่โดนตัดงบจนมาจบที่ 17

โซเวียตก็ไม่เคยส่งมนุษย์ลงดวงจันทร์ได้สำเร็จเลย จนล่มสลายในปี 1991

แต่สิ่งที่เป็นนวัตกรรมสุดล้ำของโซเวียตที่ไปอยู่บนดวงจันทร์ได้คือ Lunokhod 1 ยานโรเวอร์ไร้คนขับ ควบคุมระยะไกล ในภารกิจ Luna-17 เมื่อพ.ย. 1970 หลังจาก Apollo 11 ลงดวงจันทร์เกือบปี

การลงจอดบนดวงจันทร์ในยุค Space Race จบลงในปี 1976 กับยาน Luna-24 ของโซเวียต ที่ลงจอดดวงจันทร์สำเร็จ และนำตัวอย่างหินดวงจันทร์กลับมาได้ ซึ่งยาน Luna-25 ลำต่อมาก็คือยานของรัสเซียที่พยายามลงจอดที่ดวงจันทร์เมื่อวันที่ 19 สิงหาคม 2023 นี้เอง แต่ก็ไม่สำเร็จ พังระหว่างลงจอด

สุดท้ายคือเรื่องที่คนสงสัยว่าทำไมถึงหยุดส่งคนไปดวงจันทร์ คำตอบคือเพราะต้นทุนสูงมาก อย่างโครงการ Apollo ของสหรัฐใช้เงินลงทุนทั้งหมด 25,000 ล้านเหรียญ ซึ่งเทียบเงินเฟ้อในปัจจุบันแล้วก็ราวๆ 175,000 ล้านเหรียญ หรือราว 6.2 ล้านล้านบาท ซึ่งเมื่อไปถึงแล้ว ก็หมดความกดดันที่จะต้องลงทุนมหาศาลแล้ว (ประมาณ ⅕ ของ GDP ไทยปี 2022)

การสำรวจดวงจันทร์ในยุคปัจจุบัน

กลับมาที่ปัจจุบัน หลังจาก Luna-24 การสำรวจดวงจันทร์ก็เหลือแค่ยานที่บินผ่าน กับดาวเทียมที่โคจรรอบดวงจันทร์เพื่อสำรวจ จนอินเดียส่งยาน จันทรายาน 1 พุ่งชนดวงจันทร์เพื่อสำรวจในเดือนตุลาคม 2008

ต่อมาจีนได้ส่งยาน Chang’e 3 (ฉางเอ๋อ-3) ขึ้นไปโคจรรอบดวงจันทร์ และส่งยานโรเวอร์ “Yutu” (กี้ทู่ แปลว่ากระต่ายหยก) ลงไปวิ่งบนดวงจันทร์เมื่อธันวาคม 2013 และยานฉางเอ๋อ 5 ก็ลงจอดที่ดวงจันทร์และเก็บตัวอย่างหินส่งกลับโลกมาได้เมื่อพฤศจิกายน 2020 ซึ่งจีนคาดหวังว่าจะส่งมนุษย์ไปดวงจันทร์ในช่วง 2030s

ส่วนอเมริกา ก็เริ่มต้นโครงการกลับสู่ดวงจันทร์อีกครั้งกับ Artemis ที่เพิ่งส่ง Artemis I เพื่อทดสอบได้สำเร็จในช่วงพฤศจิกายน 2022 ส่วน Artemis II ที่จะมีมนุษย์อวกาศไปโคจรรอบดวงจันทร์ในช่วงปลายปี 2024 และ Artemis III ที่จะส่งมนุษย์กลับไปเหยียบดวงจันทร์อีกครั้งในรอบครึ่งทศวรรษ ก็คาดว่าจะเป็นในปี 2025