สำนักงานตำรวจสอบสวนกลาง (CIB) ได้จัดงาน CIB AI Day 2025 ภายใต้แนวคิด “เมื่อ AI คืออาวุธใหม่ของ CIB” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความตื่นตัวและแสดงให้เห็นว่าเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) สามารถลดเวลาการทำงานและแก้ไขปัญหาเร่งด่วน เพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถทำงานได้อย่างมีสมดุลชีวิตและการทำงาน (Work-Life Balance) มากขึ้น
งานนี้ได้นำเสนอโครงการและบูทนวัตกรรม AI ที่หลากหลาย ซึ่งครอบคลุมงานด้านการป้องกันอาชญากรรม การสืบสวนสอบสวน การจัดการเอกสาร และการบริหารทรัพยากร เช่น
IJUSTICE (การสอบสวนผู้เสียหายทางเพศ)
ระบบ AI นี้มุ่งเน้นการให้ความยุติธรรมแก่ผู้เสียหายทางเพศ โดยใช้ระบบยืนยันตัวตนและความยินยอม พร้อมทั้งใช้ คำถาม-ตอบเชิงจิตวิทยา ภายใต้กรอบหลักการที่กำหนดเชิงจิตวิทยาโดยตรง เพื่อให้ AI ตอบสนองอย่างเหมาะสม และไม่ทำให้ผู้เสียหายรู้สึกไม่ดี หรือกังวล นอกจากนี้เพื่อความสะดวกระบบยังมีการผูก Prompt เข้ากับ Line Bot และจะมีการส่ง Risk Notification หรืออีเมลแจ้งเตือน (Alert) ให้เจ้าหน้าที่เข้าดูแลทันทีหากตรวจพบข้อความเสี่ยงในการทำร้ายตนเองหรือผู้อื่น
AI ในงานสืบสวน
AI ช่วยงานสืบสวนโดยวิเคราะห์ข้อมูลหลากหลายรูปแบบ เช่น ข้อความ เสียง และรูปภาพ เพื่อช่วยในการ นัดหมาย, การเงิน, การสืบสวนจากกล้อง CCTV และการเทียบเวลา ระบบสามารถแสดงวิธีการคิดและคำนวณให้เจ้าหน้าที่นำไปประยุกต์ใช้ได้ รวมถึงการสร้าง Link Map จำลองแผนที่ไม่ว่าจะเป็นการวิเคราะห์พิกัดเป้าหมาย และสืบหาอำนาจศาลจากสถานที่ต่าง ๆ หรือช่วยติดตามเรื่องการเงิน, ระบุตำแหน่ง ATM, ตรวจสอบธนาคารได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดเวลาการทำงานของเจ้าหน้าที่สืบสวน
Echo AI (ตรวจสอบข้อมูลข่าวสารและรวบรวม Engagement)
ระบบนี้ทำหน้าที่ในการหาข่าว, รวบรวมข้อมูล และวิเคราะห์ผลกระทบของข่าวต่อสังคม (เก็บ Engagement) หากมีข่าวโจมตี AI ก็จะวิเคราะห์โดยละเอียด ว่าแนวทางของมุมมองสังคมต่อข่าวหรือเนื้อหานั้น ๆ เป็นไปในทิศทางไหน หลังจากนั้นจึงจะส่งต่อให้เจ้าหน้าที่ส่งข่าวให้มนุษย์ตรวจสอบซ้ำ เพื่อลดเวลาการตรวจเองที่ใช้เวลานานเกินจำเป็น
CIB Carpool with AI
เป็นระบบบริหารจัดการและจัดสรรรถยนต์สำหรับภารกิจเร่งด่วน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและลดเวลาอนุมัติจาก 1 ชั่วโมงเหลือ 10 นาที หลักการทำงานคือ AI จะดึงข้อมูล Google Map มาวิเคราะห์ระยะทาง, สภาพภารกิจ, วันที่ไป-กลับ เพื่อระบุรถที่เหมาะสมที่สุดก่อนส่งเรื่องอนุมัติ ซึ่งก็ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพและดีกว่าเดิม เมื่อเทียบกับการใช้มนุษย์อนุมัติซึ่งใช้เวลานานและขั้นตอนเยอะ
และยังมีนวัตกรรม AI อื่น ๆ อีกมากมาย ที่เข้ามาช่วยให้การทำงานของเจ้าหน้าที่สะดวกและรวดเร็วมากขึ้น
ช่วงเสวนาภายใต้หัวข้อ “AI เสริมพลังกับความคาดหวังของประชาชน”
โดยสรุปประเด็นสำคัญได้ ดังนี้
AI ตอบสนองความคาดหวังของประชาชนและข้อกังวล
การนำ AI มาใช้โดยตรงนี้ ตอบสนองต่อความคาดหวังของประชาชนที่ต้องการเห็นกระบวนการต่าง ๆ ของตำรวจมีความรวดเร็วและแม่นยำมากขึ้นในการอำนวยความยุติธรรม อย่างไรก็ตาม ไม่สามารถปฏิเสธได้ว่ามีความกังวลเกิดขึ้นควบคู่กัน โดยเฉพาะประเด็นเรื่องการไม่ให้ความเป็นธรรมหรือเกิดอคติ (Bias) หาก AI ได้รับการฝึกฝนจากข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์หรือมีอคติแฝงอยู่ แม้จะมีข้อกังวล แต่ในภาพรวมยังคงมองว่าประโยชน์จากการนำ AI มาใช้ย่อมมีมากกว่าข้อเสียที่อาจเกิดขึ้นได้
เพื่อเป็นการปิดช่องโหว่ด้านความน่าเชื่อถือนี้ องค์กรอย่าง CIB ได้วางแนวทางในการใช้ Human Approve เข้ามาสนับสนุน ซึ่งหมายถึงการให้มนุษย์เข้ามาตรวจสอบและอนุมัติผลลัพธ์หรือการตัดสินใจที่สำคัญของ AI อีกครั้ง เพื่อให้มั่นใจได้ว่าการทำงานของระบบยังคงอยู่ภายใต้การควบคุมและยึดโยงกับหลักจริยธรรมและความเป็นธรรม
ความสำคัญของการบริหารจัดการข้อมูลและการพัฒนาบุคลากร
สิ่งสำคัญที่ต้องให้ความระมัดระวังอย่างสูงสุด คือเรื่องการปกป้องข้อมูลที่มีความละเอียดอ่อน (Sensitive Data) ซึ่งการจัดการข้อมูลเหล่านี้ด้วย AI ต้องเป็นไปตามมาตรฐานความปลอดภัยทางไซเบอร์และกฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด รวมถึงความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการเทรน AI อย่างเหมาะสม ด้วยชุดข้อมูลที่มีคุณภาพ เป็นกลาง และมีความหลากหลาย เพื่อลดโอกาสที่จะเกิดความผิดพลาดหรืออคติในการประมวลผล
ด้วยการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีนี้ การปรับ Skill set ด้าน AI ของเจ้าหน้าที่ทุกคนจึงเป็นเรื่องที่ไม่สามารถละเลยได้ การฝึกอบรมเพื่อให้เจ้าหน้าที่สามารถทำงานร่วมกับ AI เข้าใจหลักการทำงานของมัน และสามารถใช้เครื่องมือเหล่านี้ในการปฏิบัติงานประจำวันได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด ถือเป็นกุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จ
ท้ายที่สุด การพัฒนา AI ในกระบวนการยุติธรรมจะไม่สามารถสมบูรณ์ได้หากปราศจากการวิจารณ์และข้อแนะนำจากเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานจริง การนำข้อคิดเห็นจากผู้ที่ใช้ระบบในสนามจริงมาปรับปรุงและพัฒนาต่อยอด จึงถือเป็นกลไกที่สำคัญมากที่สุด เพราะประสบการณ์และความเข้าใจในบริบทของการอำนวยความยุติธรรมจริง ๆ นั้น เป็นจุดเริ่มต้นของการอำนวยความยุติธรรมที่แท้จริง และเป็นหัวใจของการพัฒนา AI ที่นำมาเสนอและใช้อยู่ในปัจจุบัน
การเดินหน้าพัฒนาระบบ AI ในวงการตำรวจ จึงเป็นทั้งโอกาสและความท้าทายที่ต้องก้าวข้ามไปพร้อมกัน โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการยกระดับคุณภาพชีวิตและความยุติธรรมให้กับประชาชนทุกคน
